I. Giới Thiệu Chung
- Bối cảnh:
Nhiều startup tại Việt Nam từng nhận được sự hỗ trợ từ các ông lớn với số vốn khổng lồ và đội ngũ sáng lập tài năng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không phải startup nào cũng có thể chuyển hóa nguồn vốn đầu tư mạnh mẽ thành thành công bền vững. - Bài học rút ra:
- Vốn đầu tư lớn không đảm bảo thành công: Nếu thiếu quản trị chuyên nghiệp, định hướng kinh doanh phù hợp và khả năng thích ứng với thị trường, các dự án đều có nguy cơ “chết” dù có nguồn vốn khổng lồ.
- Thời vận và chiến lược mở rộng: Mở rộng quá nhanh, thay đổi lãnh đạo không ổn định hay “gặp thời chưa tới” đều có thể dẫn đến thất bại.
II. Danh Sách Các Startup
1. Luxstay
- Tên Startup: Luxstay
- Năm thành lập: 2017
- Người sáng lập: Nguyễn Văn Dũng (Steven Nguyễn)
- Vốn gọi: 6 triệu USD (trên Shark Tank Việt Nam mùa 3)
- Điểm nổi bật:
- Là startup có vốn gọi thành công cao nhất trong phiên bản Shark Tank Việt Nam.
- CEO đặt hàng 36 chiếc ô tô VinFast (18 Lux A2.0 và 18 Lux SA2.0).
- Hợp tác với Sơn Tùng M-TP, người vừa đầu tư tài chính vừa quảng bá hình ảnh du lịch Việt Nam.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Mặc dù từng gây ấn tượng với nguồn vốn và sự hợp tác “đỉnh”, nhưng câu chuyện thành công cụ thể của Luxstay chưa được khẳng định rõ ràng.
- Đây là ví dụ cho thấy, dù có “vàng” trên giấy tờ, nếu thiếu nền tảng kinh doanh vững chắc và khả năng thích ứng thị trường thì “vàng” đó cũng không đảm bảo bền vững.
2. Logivan
- Tên Startup: Logivan
- Năm gọi vốn:
- 2018:
- 600.000 USD từ Insignia Ventures Partners.
- 1,75 triệu USD từ Ethos Partners, VinaCapital và Insignia.
- 2019: 5,5 triệu USD từ các nhà đầu tư hàng đầu châu Á (bao gồm David Su – nhà sáng lập Matrix Partners China, và công ty đầu tư Alpha JWC của Indonesia).
- 2018:
- Lĩnh vực: Logistics và vận tải
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Dù thu hút được số vốn đáng kể, Logivan cho thấy rằng việc chuyển hóa vốn đầu tư thành một mô hình kinh doanh bền vững trong lĩnh vực logistics luôn gặp nhiều thách thức (chưa có thông tin khẳng định startup “chết” nhưng đây là bài học cảnh tỉnh về rủi ro khi quá phụ thuộc vào nguồn vốn).
3. Telio
- Tên Startup: Telio
- Vốn gọi: 52,5 triệu USD từ các quỹ lớn như Tiger Global, Granite Asia, Peak XV và VNG.
- Lĩnh vực: Công nghệ hỗ trợ ngành logistics
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Dù nhận được kỳ vọng nhờ số vốn khổng lồ, Telio cũng đặt ra câu hỏi về khả năng chuyển hóa nguồn đầu tư mạnh mẽ thành mô hình kinh doanh hiệu quả nếu không phù hợp hoàn toàn với nhu cầu thị trường và nếu quản trị chưa đủ chuyên nghiệp.
4. Tiki
- Tên Startup: Tiki
- Vốn gọi: 258 triệu USD (vòng gọi vốn năm 2021)
- Lĩnh vực: Thương mại điện tử; mở rộng sang bảo hiểm nhân thọ
- Điểm nổi bật:
- Định giá gần 1 tỷ USD, đặt mục tiêu lên sàn chứng khoán Mỹ.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Tiki là một ví dụ về sự chuyển mình thành công.
- Song đồng thời nó cũng cho thấy rằng việc mở rộng quy mô với số vốn lớn có thể gặp rủi ro nếu chiến lược kinh doanh không được quản lý chặt chẽ trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt.
5. EcoTruck
- Tên Startup: EcoTruck
- Vốn gọi:
- Vòng Series A (03/2022): Hơn 50 tỷ đồng từ VNG.
- Trước đó: 85 tỷ đồng từ VNG (12/2020).
- Thêm 2 triệu USD từ quỹ STIC Ventures (05/2021).
- Lĩnh vực: Công nghệ logistics
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- EcoTruck là điển hình của sự “đầu tư chồng chất”.
- Câu hỏi đặt ra là liệu số vốn lớn có chuyển hóa thành công công nghệ cạnh tranh và bền vững trên thị trường hay không.
6. Abivin
- Tên Startup: Abivin
- Vốn gọi: 200.000 USD (trên sóng Shark Tank Việt Nam)
- Thành tựu & Điểm nổi bật:
- Hỗ trợ vận chuyển 75.000 container/tháng.
- Xử lý khoảng 300.000 đơn hàng/tháng.
- Hoạt động không chỉ tại Việt Nam mà còn mở rộng sang Indonesia, Myanmar và Singapore.
- Cam kết tiết kiệm tới 30% chi phí logistics cho đối tác thông qua việc tối ưu hóa lộ trình bằng thuật toán.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Abivin đang trên đà tăng trưởng (gấp đôi năm 2020), nhưng thị trường logistics cạnh tranh khốc liệt đòi hỏi mô hình phải không ngừng cải tiến để đảm bảo sự bền vững.
7. Loglag
- Tên Startup: Loglag
- Vốn gọi:
- 2019: 500.000 USD từ một nhà đầu tư cá nhân.
- Mục tiêu gọi thêm 1,5 triệu USD.
- Lĩnh vực: Vận tải và logistics, ứng dụng AI và Big Data
- Điểm nổi bật:
- Cung cấp giải pháp quản lý và tối ưu hóa lộ trình, đơn hàng, đội xe.
- Kết nối thông minh giữa chủ xe và xe nhàn rỗi nhằm giảm chi phí vận tải.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Ngành vận tải nội địa Việt Nam (với thị trường trị giá hơn 11,5 tỷ USD và tăng trưởng 9%/năm) vẫn còn nhiều khoảng trống chưa khai thác.
- Nếu không có chiến lược kinh doanh cụ thể để đối phó với cạnh tranh và chi phí cao, Loglag có nguy cơ rơi vào “vùng chết” dù nhận được vốn đầu tư ban đầu.
8. Sky Mavis
- Tên Startup: Sky Mavis (đứng sau Axie Infinity)
- Vốn gọi:
- Tháng 5/2021: 7,5 triệu USD (vòng gọi vốn đầu tiên, có sự tham gia của Mark Cuban).
- Tháng 10/2021: 152 triệu USD (vòng Series B).
- Lĩnh vực: Công nghệ blockchain và game NFT
- Điểm nổi bật:
- Định giá vượt qua 1 tỷ USD, trở thành “kỳ lân công nghệ” thứ 3 của Việt Nam sau VNG và VNPAY.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Hiện tại, Sky Mavis là một ví dụ thành công.
- Tuy nhiên, lĩnh vực blockchain vốn đầy biến động và rủi ro, đòi hỏi phải kiểm soát chặt chẽ các yếu tố kỹ thuật và thị trường để tránh thất bại đột ngột.
9. Soya Garden
- Tên Startup: Soya Garden
- Vốn gọi & Các vòng đầu tư:
- 2018: Gọi vốn 15 tỷ đồng (trong đó 4 tỷ đồng đổi lấy 45% cổ phần và phần còn lại dưới dạng trái phiếu doanh nghiệp có điều kiện hoàn vốn trong 3 năm).
- Sau đó: Shark Thủy tăng vốn lên 20 tỷ đồng và sau 1 năm tổng cộng đạt 100 tỷ đồng.
- Lĩnh vực: Thực phẩm – bán lẻ
- Điểm nổi bật:
- Ban đầu hứa hẹn mở rộng thị trường với nguồn vốn mạnh.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Năm 2020: Người sáng lập Hoàng Anh Tuấn rời đi.
- Năm 2021: Đóng cửa flagship store tại TP.HCM và rút lui khỏi thị trường miền Nam.
- Kết quả: Hiện tại, Soya Garden không còn cửa hàng nào hoạt động.
- Bài học: Sự thay đổi lãnh đạo và thiếu định hướng chiến lược ổn định có thể khiến ngay cả các dự án có vốn đầu tư mạnh cũng gặp bế tắc.
10. FastGo
- Tên Startup: FastGo
- Vốn gọi & Kế hoạch mở rộng:
- Ra mắt tháng 6/2018, chỉ sau 2 tháng đã nhận được ít nhất 3 triệu USD từ quỹ VinaCapital.
- Dự kiến gọi vốn 50 triệu USD trong lần gọi vốn tiếp theo (đầu năm 2019).
- Lĩnh vực: Ứng dụng đặt xe trực tuyến
- Chiến lược:
- Mục tiêu phủ sóng 20 thành phố tại Việt Nam và mở rộng sang 5 thị trường Đông Nam Á (bao gồm Philippines, Campuchia, Thái Lan, Indonesia, Myanmar).
- Tận dụng hệ sinh thái sẵn có của NextTech, hướng đến khách hàng trẻ ưa sử dụng thẻ tín dụng và thanh toán trực tuyến, đồng thời cung cấp công nghệ cho các hãng taxi truyền thống.
- Tình trạng / “Lý do chết”:
- Mặc dù có chiến lược rõ ràng và nhận được vốn đầu tư ban đầu, FastGo cần vượt qua những thách thức cạnh tranh gay gắt trong ngành đặt xe trực tuyến để đảm bảo duy trì đà tăng trưởng và tránh “chết” sớm.
III. Bài Học Chung Rút Ra
- 1. Vốn Đầu Tư Không Phải Lời Chữa Mọi Vấn Đề
- Nhiều startup dù có số vốn lớn cũng thất bại nếu không có chiến lược kinh doanh, quản trị chuyên nghiệp và khả năng thích ứng với thị trường.
- 2. Rủi Ro Từ Việc Mở Rộng Quá Nhanh
- Việc mở rộng quy mô mà không kiểm soát tốt các khía cạnh vận hành (như trường hợp Soya Garden) có thể dẫn đến sự sụp đổ của toàn bộ dự án.
- 3. Tầm Quan Trọng Của Lãnh Đạo và Định Hướng Chiến Lược
- Sự thay đổi lãnh đạo hoặc định hướng không nhất quán thường là nguyên nhân khiến các startup “chết” dù có vốn đầu tư mạnh.
- 4. Thời Vận và Sự Kiên Trì
- “Thời vận chưa tới, mưu cầu vô ích” – may mắn và khả năng bám sát xu hướng thị trường cũng đóng vai trò quan trọng. Chỉ khi gặp “thời một tốt”, dự án mới có thể bùng nổ.
- 5. Kinh Nghiệm Của Các Nhà Đầu Tư (Shark)
- Nhiều Shark đã từng mất tiền khi đầu tư vào các dự án “hào nhoáng” nhưng không có nền tảng kinh doanh vững chắc, chứng minh rằng chỉ 1% dự án thành công là cảnh báo cho các nhà đầu tư cũng như các startup.
IV. Kết Luận
- Dù được hỗ trợ bởi các “ông lớn” với nguồn vốn khổng lồ và đội ngũ nhân sự tài năng, sự thành công của một startup vẫn phụ thuộc vào nhiều yếu tố nội tại: quản trị, định hướng chiến lược, khả năng thích ứng với thị trường và cả “thời vận”.
- Các ví dụ trên cho thấy rằng, nếu thiếu những yếu tố then chốt này, ngay cả những dự án có vẻ “bom tấn” trên giấy tờ cũng dễ rơi vào vòng xoáy thất bại.
Hy vọng cách sắp xếp thông tin theo đề mục và gạch đầu dòng trên sẽ giúp bạn có cái nhìn tổng quan, hệ thống và dễ dàng nắm bắt được “cú ngã” cũng như bài học kinh nghiệm từ các startup từng nhận được sự đầu tư khổng lồ nhưng không thể đảm bảo thành công lâu dài.
